0 تا 100 مراحل دادرسی مالیاتی

0 تا 100 مراحل دادرسی مالیاتی :

در ابتدای امر دادرسی مالیاتی پس از ابلاغ برگ دعوت تحویل مدارک و مستندات ، انجام رسیدگی ( بصورت اداری یا میدانی )  توسط اداره امور مالیاتی صورت میپذیرد و برگ تشخیص مالیاتی صادر و  به مودی مورد نظر ابلاغ میگردد.

ادامه فرایند دادرسی مالیاتی به دو حالت می تواند صورت پذیرد .

1 – مراحل دادرسی مالیاتی در صورت تمکین برگ تشخیص

1. رسیدگی توسط اداره امور مالیاتی و صدور برگ تشخیص
2. تمکین به برگ تشخیص بصورت کتبی
3. صدور و ابلاغ برگ قطعی مالیات
4. پرداخت بدهی ظرف مدت 10 روز پس از ابلاغ ( در صورت پرداخت پرونده مختومه میگردد )
5. صدور برگ اجرائی وصول بدهی ظرف مدت 1 ماه ( در صورت پرداخت پرونده مختومه میگردد )
6. وصول بدهی وجرائم از طریق عملیات اجرایی (در صورت پرداخت پرونده مختومه میگردد )
7. اعتراض در هیات حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 216 و صدور رای ( به مرحله 3 باز میگردد)

2 – مراحل دادرسی مالیاتی در صورت اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی

• ممیز کل (ماده 238 ق م م ) اولین مرجع حل اختلاف مالیاتی
• هیات های حل اختلاف مالیاتی (بدوی/تجدید نظر)
• شورای عالی مالیاتی ماده 251 ق م م
• هیات حل اختلاف مالیاتی ماده 216 ق م م
• هیات حل اختلاف 3 نفره ماده 251 مکرر
• دیوان عدالت اداری

بر اساس ماده 237 قانون مالیاتهای مستقیم، تشخیص مالیات باید براساس ماخذ صحیح ومتکی به دلایل و اطلاعات کافی باشد. ولی در برخی موارد مودیان مدعی به عدم رعایت قوانین و مقررات و تشخیص مالیات به صورت نادرست می باشند.

در این صورت، قانون جهت رعایت حال مودیان و ایجاد اعتماد آنان امکان اعتراض به تشخیص دستگاه مالیاتی را فراهم نموده است. امکان اعتراض به عملکرد دستگاه مالیاتی از ابتدایی ترین حقوق مودیان می باشد . لذا علاوه براینکه به میزان مالیات یا امکان تعدیل و رعایت مقررات قانونی امکان اعتراض به مالیات وجود دارد ، تخلفات انتظامی ماموران مالیاتی نیز قابل تعقیب است.

1 – توافق با اداره امور مالیاتی(ماده 238 ق م م ) در دادرسی مالیاتی

در اولین مرحله از دارسی مالیاتی در مواردی که برگ تشخیص مالیات صادر و به مودی ابلاغ شده و وی نسبت به آن معترض باشد میتواند ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ شخصا یا به وسیله وکیل تام الاختیار خود به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک کتبا تقاضای رسیدگی مجدد نماید.

در ابتدا جهت کوتاه نمودن مسیر دادرسی ، اعتراض به صورت اداری مورد رسیدگی قرار می گیرد. در این مرحله از دادرسی مالیاتی بر اساس دلایل و اسناد و مدارک، از مالیات رفع تعرض صورت میگیرد و یا  مالیات تعدیل شده و یا در صورت عدم توافق جهت رسیدگی به هیات های حل اختلاف ارجاع می گردد.

ماده 239 ق م م :

چنانچه مودی در 30 روز زمان تعیین شده هیچ اعتراضی نسبت به برگه تشخیص مالیاتی نداشته باشد، مالیات مودی قطعی خواهد شد.

تبصره 1 ماده 203 و تبصره 1و2 ماده 208

چنانچه برگه تشخیص مالیاتی، ابلاغ قانونی شده باشد و مودی هیچ اقدامی برای رسیدگی به آن برگه نکرده باشد، قانون این اقدام را اعتراض به مالیات تعیین شده در نظر گرفته و به مودی تا 30 روز مهلت می دهد تا نسبت به ارائه کتبی اعتراض خود اقدام نماید در غیر این صورت مودی در حکم معترض تعیین شده و در ادامه فرایند دادرسی مالیاتی پرونده مستقیما به هیات های حل اختلاف ارجاع می گردد .

ابلاغ قانونی یعنی چه؟

تمامی برگه های مالیاتی می بایست مستقیما بدست مودی مالیاتی برسد و برگه های دوم آن توسط مودی تأیید و امضاء شود، حال اگر به هر دلیلی این برگه ها مستقیم به دست مودی نرسد ( عدم حضور مودی در محل اصلی شرکت و یا تغییر آدرس و مطلع نکردن امور مالیاتی توسط ارسال روزنامه رسمی و یا نامه کتبی و عدم پیگیری کارها توسط مودی و یا استکاف مودی از دریافت برگه ابلاغ )، اداره مالیاتی مجبور است این امور را انجام دهد که به آن ها ابلاغ قانونی گفته می شود :

• ارسال برگه ها توسط مأموران ابلاغ و تحویل آن به اشخاص دیگر که آنان هیچگونه حق امضاء و سمتی در شرکت ندارند
• از طریق پست
• رفتن مأمور ابلاغ به آدرسی که تغییر کرده
• تماسهای مکرر به تلفن ثابت دفاتر شرکت هایی که کسی جوابگو نمی باشد.

2 – هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی(ماده 244 ق م م ) در دادرسی مالیاتی

رسیدگی در هیات ها در مراحل دادرسی مالیاتی اصولا به صورت حضوری بوده و مودی یا نماینده وی و نیز نماینده اداره امور مالیاتی می تواند در جلسه رسیدگی حاضر شوند. رسیدگی به پرونده های مالیاتی در این هیات ها به صورت تخصصی و با حضور قاضی، نماینده سازمان امور مالیاتی کشور و نماینده تشکل ها یا مجامع حرفه ای انجام می شود.

(حضور هر 3 نماینده بند 1 و 2 و 3 در جلسه الزامی است و مودی میتواند در مرحله 238 نسبت به تعیین نماینده بنده 3 درخواست خود را اعلام نماید)
بر اساس ماده 247 قانون مالیاتهای مستقیم، آراء هیاتهای حل اختلاف بدوی غیر قطعی و قابل اعتراض ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رای به مودی می باشد.

3 – هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر (ماده 247 ق م م ) در دادرسی مالیاتی

در اصلاحات قانون مالیات های مستقیم در سال 1380 ماده 247 از مواد قانون مالیات ها حذف گردید و در واقع رسیدگی هیئت های حل اختلاف به صورت یک مرحله ای درآمد و اعتراض به آرای هیئت حل اختلاف فقط قابل رسیدگی در شورای عالی مالیاتی گردید.

لیکن به موجب ماده واحده قانون الحاق یک ماده به عنوان ماده 247 به قانون مالیات های مستقیم در تاریخ20/2/1388 این ماده مجددا احیا گردید و به موجب آن در صورتی که آرای هیات های حل اختلاف بدوی ظرف بیست روز پس از ابلاغ (مطابق ماده 203) مورد اعتراض کتبی مودی یا ماموران مالیاتی قرار گیرد، قابل رسیدگی در هیئت حل اختلاف تجدید نظر خواهد بود.

نظر به این که رسیدگی های مقرر در شورای عالی مالیاتی یا دیوان عدالت اداری بسیار وقتگیر و طولانی است، قانون گذار پیش بینی نموده است که بسیاری از اختلافات مالیاتی در همان مراحل اول حل و فصل گردد. این راه حل، هم برای دستگاه مالیاتی سودمند است و هم مودیان مالیاتی، زیرا دستگاه مالیاتی هرچه سریع تر به وصول مالیات می پردازد و مراحل دادرسی مالیاتی طولانی تر نمی شود و وضعیت مودی نیز زودتر روشن وشفاف می گردد.

3 – تبصره 6 ماده 247 ق م م در دادرسی مالیاتی

اگر هیأت تجدید نظر شکایت مودی را نسبت به رأی هیأت بدوی رد کند معادل 1% تفاوت مالیات موضوع رأی و مالیات ابرازی مودی در اظهارنامه تسلیمی بعنوان هزینه رسیدگی مطالبه می شود.

در صورتی که در مراحل بالاتر دادرسی مالیاتی (در مرحله شورای عالی مالیاتی یا دیوان عدالت اداری ) رای به نفع مودی صادر گردد این هزینه قابل استرداد می باشد

4 – شورای عالی مالیاتی (ماده 251 ق م م ) در دادرسی مالیاتی

هر گاه مودی یا اداره امور مالیاتی در موعد مقرر (ظرف 2 ماه ) نسبت به رأی قطعی هیأت حل اختلاف مالیاتی شکایت داشته باشد، مرجع رسیدگی به آن شورای عالی مالیاتی می باشد.

این شورا به شکایات مطروحه که با دلایل و یا ارائه اسناد و مدارک صراحتا یا تلویحا ادعای نقض قوانین و مقررات موضوعه یا ادعای نقص رسیدگی شده باشد، بدون ورود به ماهیت امر صرفا از لحاظ رعایت تشریفات و کامل بودن رسیدگی های قانونی و مطابقت مورد با قوانین و مقررات موضوعه به موضوع رسیدگی و مستندا به جهات و اسباب و دلایل قانونی رأی مقتضی بر نقض آرای هیأتهای حل اختلاف مالیاتی و یا رد شکایت مزبور صادر می نماید.

اعتراض مودی و رفتن پرونده به این هیأت فقط در صورت ارائه وثیقه و یا مبلغی معادل با مبلغ مالیاتی تعیین شده امکان پذیر خواهد بود، این شورا موظف خواهد بود با جمع آوری اسناد و مدارک و تشریفات مالیاتی رای خود را نسبت به حکم صادره ابلاغ نماید، طبق ماده 256 ق م م این حکم با اکثریت آرا قابل قبول است، اما ثبت نظر مخالفین در ارائه آن ضرورت دارد.

اگر در این مرحله از دادرسی مالیاتی رای به نفع مودی صادر گردد برای ورود ماهوی پرونده به هیات هم عرض 257 ارسال میگردد .

5 – هیئت مقرر در ماده 251 مکرر در دادرسی مالیاتی

این مرجع رسیدگی به عنوان یکی از طرق شکایت فوق العاده رسیدگی به شکایات از مالیات های قطعی می باشد که به علت انقضای مهلت های اعتراض قابل طرح در مرجع دیگری نیست.

دستور رسیدگی در این مرجع که با وزیر امور اقتصادی و دارایی می باشد به هیئتی مرکب از سه نفر به انتخاب وزیر ارجاع می گردد. رای اکثریت قطعی و لازم الاجرا می باشد.
لازم به ذکر می باشد که آرای این هیئت قابل شکایت در دیوان عدالت اداری کشور می باشد.

شرایط و ویژگی های رسیدگی در هیات ماده 251 مکرر

• موضوع و نوع اختلاف مالیاتی میتواند در برگیرنده مالیات های مستقیم و غیر مستقیم باشد.
• مالیات باید به قطعیت رسیده باشد. ( وجود یک رای قطعی )
• مودی باید دلایل کافی به غیر عادلانه بودن مالیات داشته باشد.
• مستندات و اسناد و مدارک مودی باید کامل و کافی باشد.
• قابلیت طرح در دیگر مراجع مالیاتی را نداشته باشد.
• شکایت مودی در این مرحله از دادرسی مالیاتی فاقد محدودیت زمانی باشد.

6 – هیات ماده 216 ق م م در دادرسی مالیاتی

هیات فوق مرجع رسیدگی به شکایات ناشی از اقدامات اجرایی راجع به مطالبات دولت از اشخاص حقیقی و حقوقی که طبق مقررات اجرایی مالیاتهای قابل مطالبه وصول می باشد. این هیات، زمانی تشکیل میشود که مالیات مودی بدون اطلاع یا درخواست وی قطعی و برای وصول به اداره وصول و اجرا ارسال شده باشد.

تبصره 1 : در مورد مالیات های مستقیم در صورتی که شکایت حاکی از این باشد که وصول مالیات قبل از قطعیت به موقع اجرا گذاری شده، زمانی که هیات حل اختلاف مالیاتی شکایت را وارد دانست ضمن صدور رای به بطلان اجراییه حسب مورد رسیدگی و دستور اقدام لازم صادر خواهد کرد.

تبصره 2 : در مورد مالیات های غیر مستقیم هر گاه شکایت اجرایی از این جهت باشد که مطالبه مالیات قانونی نیست، مرجع رسیدگی به این شکایت نیز هیات حل اختلاف مالیاتی خواهد بود. امکان طرح پرونده های مالیات بر ارزش افزوده در هیات موضوع ماده 216 ق م م و با استناد به تبصره دوم آن ماده امکان پذیر نیست و صرفا در اشکال به نحوه قطعیت و مستند به تبصره یک ممکن خواهد بود.

7- دیوان عدالت اداری در دادرسی مالیاتی

براساس اصل ۱۷۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی دیوان عدالت اداری یک مرجع قضایی زیرنظررئیس قوه قضاییه به جهت رسیدگی به شکایات، تظلمات واعتراضات مردم نسبت به مامورین یا واحدها با آیین ‌نامه‌های دولتی واحقاق حقوق آنها و نظارت برعملکرد دستگاه‌های اجرایی وهیئت ها وکمیسیون ها تاسیس شده است.

طبق ماده ۱۰قانون تشکیل و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری صلاحیت و حدود اختیارات دیوان:

• رسیدگی به شکایات واعتراضات وتظلمات اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به تصمیمات واقدامات وزارتخانه ها،سازمان ها ومؤسسات وشرکت ها وتشکیلات ونهادهای دولتی وشهرداری هاوسازمان تأمین اجتماعی ومأموران واحدهای مذکوردرمورد وظایف آنها
• رسیدگی به اعتراضات و شکایات نسبت به آراء صادره وتصمیمات قطعی هیأت هاوکمیسیون هایی رسیدگی کننده به تخلفات اداری مانند کمیسیون های مالیاتی،هیأت حل اختلاف کارگروکارفرما، کمیسیون موضوع ماده ۱۰۰قانون شهرداری هاصرفاازحیث نقض قوانین ومقررات یا مغایرآنها
• رسیدگی به اعتراض ماموران مالیاتی ودیگرکارمندان سازمان امورمالیاتی کشورمی توانند با استناد به بند ۳ ماده ۱۰ قانون تشکیل وآیین دادرسی دیوان جهت تضییع حقوق استخدامی خودتوسط قوه مجریه یاسازمان امورمالیاتی کشور

برابربند الف مواد ۲۶۶ و ۲۶۲ قانون مالیات مستقیم ،نسبت به رای قطعی تخلفات مالیاتی که درهیات عالی انتظامی مالیاتی رسیدگی شده است ،نقض آرای قطعی آن مراجع را از شعب دیوان عدالت اداری تقاضا نمایند.

مرجع تعیین کننده میزان خسارات وارده ازناحیه مؤسسات واشخاص مذکورپس ازرأی وقوع تخلف صادره دردیوان،دادگاه عمومی می باشد.

   برای طرح شکایت دردیوان عدالت اداری به عنوان عالی ترین مرجع شکلی حل اختلاف مالیاتی،مؤدیان ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی هیات های حل اختلاف مالیاتی اشخاص مقیم خارج از کشور ظرف شش ماه می توانند دادخواست خودراازطریق ثبت نام درسایت ساجد به نشانی sajed.divan-edalat.ir ثبت و دلایل ومدارک خود راضمیمه دادخواست کرده و ارسال کنندوبا ثبت نام درسایت ثنا شکایت خود را پیگیری نماید

نکته : دادخواست مؤدیان اشخاص حقوقی باید به امضای صاحبان امضای مجازطبق اساسنامه ومهر شرکت زده شود.

درصورت تکمیل بودن دادخواست،یک نسخه همراه با ضمائم آن به طرف شکایت ابلاغ می شود و شخص موظف است ظرف یک ماه نسبت به ارسال پاسخ اقدام نماید،عدم وصول پاسخ مانع رسیدگی دردیوان نیست.

روند رسیدگی دردیوان عدالت اداری به صورت شکلی وغیرحضوری می باشد،شعب رسیدگی کننده دیوان می تواند درصورت ضرورت هریک از طرفین را برای ادای توضیحات دعوت نماید. آرای هیات های حل اختلاف مالیاتی قطعی ولازم الاجرامی باشد و طرح شکایت دردیوان عدالت اداری مانع اجرای حکم نمی باشدمگراینکه مؤدی ضمن تقدیم دادخواست یابا تقدیم دادخواست جداگانه ای وبا اثبات تحمیل ضرر و زیان و ورود خسارت سنگین وجبران ناپذیردرصورت اجرای حکم تقاضای صدور دستورتوقف اجرانماید.

هرگاه شعبه رسیدگی کننده دیوان رأی قطعی صادرشده مراجع حل اختلاف مالیاتی را مغایروخلاف قانون تشخیص دهد رای صادره رانقض وپرونده راجهت رسیدگی ماهوی،مجدد به هیئت یا شعبه دیگری ارسال می کند.

کلیه آراء شعب رسیدگی کننده بدوی دیوان به درخواست یکی از طرفین یا وکیل یا قائم مقام ویا نماینده قانونی آنها ظرف بیست روزواشخاص مقیم خارج از کشور درمدت دو ماه از تاریخ ابلاغ قانونی رای قابل تجدیدنظرخواهی درشعب تجدیدنظردیوان می باشد.

مراحل دادرسی مالیاتی