مالیات برعایدی سرمایه چیست و شامل چه دارایی هایی می شود؟
مالیات برعایدی سرمایه چیست و شامل چه دارایی هایی می شود؟
برای اولین بار در سال ۱۳۹۹، اصطلاح «مالیات برعایدی سرمایه» در کشور مورد توجه قرار گرفت. در واقع دولت‌ها برای اینکه بتوانند میزان گرایش مردم به بازار‌های غیرمولد مانند طلا و ارز را کاهش دهند، این قانون را در بازار سرمایه اعمال کرده‌اند. با این کار سطح سرمایه‌گذاری در بازار‌های مولد افزایش پیدا کرده و کشور به سمت رونق اقتصادی هدایت می‌شود. در حقیقت هدف اصلی این طرح، وارد کردن سرمایه به چرخه اقتصادی است. از آنجایی که اخیراً، مجلس این قانون را به تصویب رسانده، باید گفت که از این پس یک قانون جدید مالیاتی در بازار سرمایه وجود دارد.
مفهوم مالیات بر عایدی سرمایه به زبان ساده
شاید هنوز هم با مفهوم دقیق مالیات برعایدی سرمایه آشنا نشده باشید. بهتر است که با ذکر یک مثال مفهوم دقیق این نوع مالیات را توضیح دهیم. تصور کنید سال‌ها پیش مقداری طلا یا دلار برای سرمایه‌گذاری خریداری کرده‌اید.
اکنون بعد از گذشت چند سال، نرخ هر کدام چند برابر شده و سود زیادی از آن‌ها کسب خواهید کرد. دولت با محاسبه میزان سود کسب شده (میزان تفاوت نرخ خرید و فروش) درصد خاصی مالیات برای فرد در نظر می‌گیرد. این نوع مالیات به‌عنوان یک منبع درآمد برای افزایش سرمایه دولت نیز شناخته می‌شود.
نگاهی به تاریخچه جهانی مالیات برعایدی سرمایه
شاید پیش از این گمان می‌کردید که این قانون یک طرح جدید است؛ اما باید بدانید بیشتر از یک قرن است که از اجرای این قانون در سطح جهان می‌گذرد. البته در نیم قرن اخیر، اجرای آن در کشورهای مختلف رایج شده است.
تاریخچه این طرح به سال ۱۹۱۳ بازمی‌گردد. ایالات متحده به‌عنوان اولین پایه‌گذار این طرح، تا ۵۰ سال تنها کشوری بوده که زیرساخت کامل این طرح را اجرا می‌کرد. سپس در سال ۱۹۶۵ اروپا با افزایش شدید نرخ مسکن روبه‌رو شد. سپس، برای مبارزه با این گرانی و جلوگیری از سوءاستفاده سرمایه‌گذاران از این تورم، ۱۸۰ کشور آن را تصویب و سریعاً اجرایی کردند.
در ایران نیز سابقه این طرح مالیاتی به دهه ۶۰ مربوط می‌شود. حتی در این دهه تا حدی اجرای این قانون با موفقیت روبه‌رو شد. اما از آنجایی که زیرساخت‌های مالیاتی کشور مناسب نبوده‌اند، اجرای آن متوقف شد. البته به علت تکمیل نبودن اطلاعات مودیان و عدم هماهنگی دستگاه‌های اجرایی، اقدام خاصی برای پیشروی آن انجام نگرفت.
نرخ مالیات برعایدی سرمایه
آگاهی از میزان مالیات در نظر گرفته شده در معاملات شما اهمیت زیادی دارد. اما باید بدانید که هنوز به‌صورت دقیق، حد و مرز مالیاتی این طرح مشخص نشده است. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهند که محاسبه نرخ مالیات بر اساس مدت نگهداری دارایی انجام می‌گیرد.
در واقع مدت زمان نگهداری دارایی و درصد مالیات آن با یکدیگر رابطه معکوسی داشته و هرچه زمان نگهداری کوتاه‌تر باشد، میزان مالیات در نظر گرفته شده نیز افزایش پیدا می‌کند.
برای دریافت و دانلود فایل کامل قانون مالیات برعایدی سرمایه تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
چه اشخاصی موظف به پرداخت این نوع مالیات هستند؟
زمانی که روند اجرای این قانون آغاز شود، تمامی افراد با دارایی‌هایی نظیر مسکن، خودرو، ارز، طلا، نقره و انواع رمزارز‌ها، مشمول قانون مالیات برعایدی سرمایه خواهند شد. در حال حاضر فقط سپرده‌های بانکی، سهام‌ها و اوراق مشارکت از این مالیات در امان هستند.
میزان مالیات باتوجه به عوامل مختلف تغییر پیدا می‌کند. در ادامه به‌صورت دقیق‌تر، روند اجرای این قانون مالیاتی را برای دارایی‌های مختلف توضیح خواهیم داد.
بازار مسکن
یکی از اصلی‌ترین دارایی‌هایی که مشمول این قانون شده است، بازار‌های مسکن هستند. البته در این بازار استثناهایی نیز وجود دارند. برای مثال ملکی که به‌شکل ارثیه، مهریه یا موارد این‌چنینی به شخص انتقال داده شود، مشمول مالیات برعایدی سرمایه نخواهد شد.
زمین‌های کشاورزی و باغ‌های خارج از شهر در صورتی که زمان مالکیت آن‌ها بیشتر از ۳ سال باشد نیز از این قانون معاف هستند؛ البته به این شرط که ۳ سال از دوره ۵ ساله قبل از فروش، در آن‌ها کشت انجام شده باشد. ناگفته نماند که این معافیت در مورد باغ ویلاهای تفریحی صدق نمی‌کند.
ماده ۱۳ این قانون نشان می‌دهد که هر شخص با در نظر داشتن همسر و تعداد فرزندان بالای ۱۸ سال که فاقد ملک به نام خود هستند، می‌تواند تا سقف ۴ ملک بدون مالیات برعایدی سرمایه داشته باشد؛ به این شرط که دوره تملک این ملک‌ها، باید بیشتر از دو سال اعلام شود.
البته این معافیت زمانی عملی می‌شود که فرد در ۵ سال گذشته از این تبصره معافیت، استفاده نکرده باشد. اشخاصی که بالای ۱۸ سال سن داشته و تنها یک ملک با مدت تملک بیشتر از دو سال دارند نیز از این قانون معاف هستند. درصد مالیات در نظر گرفته شده برای بازار ملک و مسکن به شرح زیر است.
- فروش زیر یک سال: ۶۰ درصد
- دو سال: ۴۰ درصد
- سه سال: ۲۰ درصد
- چهار سال: ۱۰ درصد
- پنج سال و بیشتر: ۵ درصد
بازار خودرو
بازار خودرو نیز در طرح مالیات برعایدی سرمایه قرار گرفته است. اما در صورتی که سن بالای ۱۸ سال دارید و تنها مالک یک خودرو هستید و مدت مالکیت شما بیشتر از یک سال است، از پرداخت این نوع مالیات معاف خواهید بود.
همچنین هر خانواده باتوجه به تعداد اعضا می‌توانند تا سقف ۴ خودروی بدون مالیات داشته باشند. در صورت بیشتر شدن تعداد خودروها نیز مشمول مالیات خواهند شد. اما درصد این مالیات برای خودرو چقدر است؟
- فروش کمتر از یک سال: ۳۰ درصد
- یک الی دو سال: ۲۰ درصد
- بیشتر از دو سال: ۱۰ درصد
- بیشتر از سه سال: معاف
بازار طلا، ارز و رمزارز
هر شخص بالای ۱۸ سالی می‌تواند تا سقف ۲۰۰ گرم طلا معاف از طرح مالیات برعایدی سرمایه داشته باشد. اما این شرط در صورتی محقق می‌شود که فرد در ۵ سال قبل از این معافیت استفاده نکرده باشد.
در مورد ارز نیز باید گفت که میزان ۲۰۰۰ یورو و معادل آن به دلار، از این قانون مالیاتی معاف است. اما در صورتی که مشمول پرداخت این مالیات شوید، باید پرداخت خود را بر اساس موارد و فرمول زیر انجام دهید.
- کمتر از یک سال: ۳۰ درصد
- یک الی دو سال: ۲۰ درصد
- بیشتر از دو سال: ۱۰ درصد
فرمول محاسبه مالیات در این طرح
در واقع فرمول این طرح مالیاتی، «قیمت فروش منهای قیمت خرید ضربدر درصد مالیات» است. برای مثال تصور کنید شما یک خودرو به ارزش ۲۰۰ میلیون تومان خریداری کرده و پس از یک سال قصد فروش آن را دارید.
فرض کنیم که نرخ فروش آن ۲۵۰ میلیون تومان است. فرمول محاسبه مالیات آن به روش زیر انجام می‌گیرد و نتیجه به دست آمده ۱۵ میلیون تومان خواهد بود.
۳۰٪× (۲۵۰-۲۰۰)
زمان اجرای قانون مالیات بر عایدی سرمایه
حتماً درباره این موضوع نگران هستید که این قانون دقیقاً از چه زمانی اجرا خواهد شد. روند اجرای قانون مالیات برعایدی سرمایه به زیرساخت‌های خاصی در پایه‌های اقتصادی کشور نیاز دارد. اجرای این طرح برعهده اداره امور مالیاتی بوده و هنوز زمینه اجرای آن فراهم نشده است؛ زیرا فرمول دقیق محاسبه و شیوه پرداخت آن هنوز به بررسی نیاز دارد.
هنوز مشخص نشده که محاسبه نرخ مالیات رمزارز‌ها چگونه انجام می‌شود. حتی مشخص نیست که تورم بر محاسبه این مالیات تاثیر دارد یا خیر. به‌طور کلی در حال حاضر ابهامات زیادی در این قانون وجود دارند. در نتیجه اکنون می‌توانید هر نوع دارایی خود را معاف از طرح مالیات برعایدی سرمایه، به فروش برسانید.
تفاوت مالیات برعایدی سرمایه و ارزش افزوده
در ابتدا لازم است که یک دسته‌بندی کلی برای مالیات انجام دهیم. مالیات در کشور ما به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود. هنوز هم بسیاری از اشخاص گمان می‌کنند که مفهوم مالیات برعایدی سرمایه و ارزش افزوده یکی است. درست است که این دو گزینه شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند؛ ولی ماهیت کلی آن‌ها یکی نیست.
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که شامل ارزش افزوده کالاها و خدماتی می‌شود که مولد هستند. مصرف‌کننده پس از خرید یک کالا یا خدمات، به‌صورت غیرمستقیم، مالیات بر ارزش افزوده آن را پرداخت خواهد کرد. این در حالیست که مالیات برعایدی سرمایه به‌صورت کامل و مستقیم انجام می‌گیرد.
این مالیات به دارایی‌های تعلق خواهد گرفت که صاحبان آن‌ها هیچ‌گونه ارزش افزوده‌ای به وجود نیاورده و سود آن‌ها تنها از طریق فروش و معامله این دارایی‌ها انجام می‌گیرد. به زبان ساده باید گفت تمام دارایی‌هایی که هیچ حضوری در چرخه تولید تا توزیع نداشته و بدون تغییر به شخص دیگری فروخته می‌شوند، به پرداخت مالیات مستقیم نیاز خواهند داشت.
اهداف اصلی این طرح مالیاتی چیست؟
به‌طور قطع هیچ قانون و طرحی بدون هدف در کشور تصویب و اجرایی نمی‌شود. تصویب این طرح مالیاتی با اهداف زیر صورت گرفته است.
- جلوگیری از افزایش شدید قیمت‌ها: حتماً می‌دانید که معامله‌های بیش از حد در بازار مسکن و طلا، یکی از عوامل موثر در بالا رفتن قیمت‌ها است. سرمایه‌داران با خرید بیش از حد ملک، طلا و دلار، میزان انسجام در بازار این سه مورد را برهم زده و زمینه افزایش ناگهانی قیمت‌ها را فراهم می‌کنند.
- ایجاد عدالت مالیاتی: اصلاً عادلانه نیست اشخاصی که به قصد معامله به‌طور مداوم برای خرید و فروش ملک اقدام می‌کنند، از نظر پرداخت مالیات با افراد عادی برابر باشند. به همین دلیل با اجرای این طرح، مالیات کسانی که سرمایه زیادی دارند و از طریق آن به معامله می‌پردازند، افزایش پیدا می‌کند.
- کنترل واسطه‌گری در بازار سرمایه: دلال‌ها نقش بسیار مهمی در برپایی معاملات دارند و حتی به نوسانات قیمتی نیز دامن می‌زنند. اما در صورت اجرایی شدن این طرح، تعداد متقاضیان خرید و فروش کاهش یافته و بازار ملک و خودرو آرامش را تجربه می‌کند. علت این کاهش مربوط به پایین آمدن سودآوری معاملات است.
- جلوگیری از فرار مالیاتی: افرادی که در بازار معامله فعالیت می‌کنند همیشه با ترفند‌های مختلف از پرداخت مالیات خود طفره رفته یا به اصطلاح فرار می‌کنند. اما اگر زیرساخت‌های این طرح به‌شکلی قوی طراحی شوند، دیگر راهی برای فرار مالیاتی این افراد وجود نخواهد داشت.
- حمایت از چرخه اقتصادی کشور: با روی آوردن سرمایه‌گذاران به خرید و فروش مسکن، طلا و دلار، بخش زیادی از سرمایه کشور به حالت تعلیق درآمده است. همین موضوع ضربه بزرگی به چرخه تولید و مصرف کشور وارد کرد. اما اگر این معاملات سودآوری اولیه را نداشته باشند، مردم سرمایه خود را از بازار‌های راکد خارج کرده و اقتصاد کشور نجات پیدا می‌کند.
- کاهش نرخ تورم: مجموع موارد ذکر شده در پایان به کاهش نرخ تورم کشور ختم می‌شوند. مطمئناً این مورد در افزایش کیفیت زندگی مردم و کاهش سطح اختلاف طبقاتی بین آن‌ها تاثیر بسیار زیادی دارد.
- افزایش سرمایه دولت: با شریک شدن دولت در سود کسب شده از معاملات، هرساله حجم خاصی از این سود به سرمایه دولت تزریق خواهد شد و احتمال مواجهه با کمبود بودجه کاهش پیدا می‌کند.
دانلود فایل pdf 📌👇🏻
سخن پایانی
به‌طور کلی مالیات برعایدی سرمایه یکی از انواع مستقیم مالیات است که دولت را در سود کلان معاملات سرمایه‌داران شریک می‌کند. این طرح، سرمایه‌گذاری‌های غیرمولد که از سوداگری منشا می‌گیرند را هدف اصلی قرار داده است. با کمک این قانون میزان التهاب بازار به حداقل رسیده و باعث می‌شود رشد قیمت‌ها، یک مسیر منطقی را در پیش بگیرد. اگر تمایل دارید امور مالیاتی شما به دقیق‌ترین شکل بررسی شود، استفاده از خدمات شرکت رهپویان حسابگران ایرسا، با سابقه درخشان ۲۰ ساله در زمینه حسابداری و مالیاتی فعالیت کرده و تجربه زیادی در این باره، گزینه مناسبی برای شما خواهد بود.
