آموزش کاربردی حسابداری حقوق و دستمزد

روش محاسبات و آموزش حقوق و دستمزد

 

اضافه کاری = ساعت اضافه کاری * %140 * (220 ساعت / حقوق پایه )

ماده 59 – در شرایط عادی ارجاع کار اضافی به کارگر با شرایط ذیل مجاز است :

الف – موافقت کارگر

ب – پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی.

تعطیل کاری = ساعت تعطیل کاری * %140 * (220 ساعت / حقوق پایه )

ماده 62 – روز جمعه، روز تعطیل هفتگى کارگران با استفاده از مزد مى باشد. کارگرانى که به هر عنوان به این ترتیب روزهاى جمعه کار مى کنند، در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.

شب کاری = ساعت شب کاری * %135 * (220 ساعت / حقوق پایه )

ماده 58 – برای هر ساعت کار درشب تنها به کارگران غیر نوبتی 35% اضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد.

کارهای نوبت کاری

کار نوبت کاری که بین صبح و عصر قرار میگیرد (حقوق = ساعات نوبت کاری * %110 * (220 ساعت / حقوق پایه ))

کار نوبت کاری که بین صبح و عصر و شب قرار گیرد (حقوق = ساعات نوبت کاری * %115 * (220 ساعت / حقوق پایه ))

کار نوبت کاری که صبح و شب یا عصر و شب قرار گیرد (حقوق = ساعات نوبت کاری * %122.5 * (220 ساعت / حقوق پایه ))

(ساعات شب کاری از 22 تا 6 بامداد می باشد)

در رابطه با محاسبه ی مزایای پایان خدمت و عیدی ؛ سنوات = تعداد روزهای کارکرد * (365 روز / حقوق پایه)

ماده 24 – کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یکسال یا بیشتر ……. براساس آخرین حقوق مبلغی معادل یکماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار .
عیدی = دو برابر پایه حقوق مشروط به اینکه از سه برابر حداقل حقوق همان سال بیشتر نباشد . اگر بیشتر نبود = دو برابر پایه حقوق اگر بیشتر بود = روزهای کارکرد * 365 / (2 * حداقل پایه حقوق)

نحوه محاسبه حقوق ماهیانه ( ماده 37 قانون کار )

برابر مفاد قانون مدنی جمهوری اسلامی ، ماه شمسی 30 روز است ، لذا در قانون کار ، مزد و مزایای متعلقه به کارگر بر مبنای 30 روز محاسبه میگردد. البته پرداخت مزد و مزایای متعلقه ، در ماههای 31 روزه تقسیم بر 30 شده و در عدد 31 ضرب میگردد و طبیعتا در ماههای 29 روزه نیز بر عدد 30 تقسیم شده و در 29 ضرب میگردد . یعنی تعیین حقوق و دستمزد بر مبنای ماه 30 روزه ، و پرداخت آن بر مبنای تعداد روزهای ماه انجام میگردد.

به این معنی که وقتی از سوی شورایعالی کار ، حداقل مزد کارگران اعلام میگردد ، این مبلغ بر مبنای ماه شمسی ( 30 روزه ) اعلام شده ، ولی هنگام پرداخت آنبایستی به تناسب تعداد روزهای ماه مورد نظر محاسبه گردد.با توجه به اینکه ساعات کاری در روز 7 ساعت و 20 دقیقه میباشد پس هر شخص باید در ماه 30 تا 7.30 کار کند که میشود 220 ساعت حالا اگه جمعه ها و نصف روز پنج شنبه ها و سایر روزهای تعطیل رو ازش کم کنیم میشود خالص کارکرد شخص .

مثلا وقتی شخصی در ماه ۱۸۰ ساعت کار میکند و کل حقوق یک ماه را دریافت میکند در واقع قسمتی از حقوق که دریافت میکند بابت ساعاتی است که شخص فعالیتی نداشته. در قانون کار 44 ساعت کار در هفته اعلام شده و یک روز جمعه هم استراحت ولی حقوق پرداخت میشود پس:

44 ساعت / 6 روز کاری = 7.33 که همان 7 ساعت و بیست دقیقه میشود.

روز جمعه هم باید حقوق پرداخت شود پس مشخص شد روز کاری از نظر قانون کار 7.33 است و این را در 30 روز ضرب کنید عدد 220 ساعت در ماه بدست خواهد آمد که شما حقوق ماهانه فرد را بر اساس 30 روز یا 220 ساعت محاسبه میکنید.

آشنایی با ثبت حقوق و دستمزد

(بدهکار)

هزینه ی حقوق و دستمزد                        ****

هزینه بیمه (سهم کارفرما 23%)                      ****

 

(بستانکار)

بیمه پرداختنی کارفرما                     *****

بیمه سهم کارگر                             *****

مالیات حقوق و دستمزد                  ****

حقوق و دستمزد پرداختنی        *******

بابت محاسبه و ثبت لیست حقوق و دستمزد و بیمه

هزینه حقوق و دستمزد شامل تمام سر فصل های هزینه حقوق می باشد ( حقوق پایه – اضافه کاری – حق اولاد – حق مسکن – خوار و بار – حق ماموربت و … )

آشنایی با ثبت های پرداخت حقوق و دستمزد

حقوق و دستمزد پرداختنی     ××××××

حساب بانک                   ××××××

بابت پرداخت حقوق و دستمزد کارگران موسسه

بیمه اجتماعی پرداختنی        ××××××

بیمه بیکاری پرداختنی          ××××××

حساب بانک                 ×××××××

بابت پرداخت بیمه های پرداختنی 3% و 20% و 7%

مالیات حقوق و دستمزد           ××××××

حساب بانک                 ×××××××

بابت پرداخت مالیات حقوق

اهمیت فراگیری مطالب مرتبط با حقوق دستمزد

کسانی که در رشته های امور مالی مشغول تحصیل می باشند و اطلاعات حسابداری را فرا می گیرند یکی از انواع هزینه هایی را که با آن آشنا می شوند هزینه حقوق و دستمزد است و به تبع روش حسابداری و ثبت این هزینه را در دفاتر روزنامه و کل فرا خواهند گرفت.

باشناخت سیستمهای کنترلی حقوق و دستمزد، شناخت قوانین بیمه و مالیات و سایر موارد قانونی همچون، اضافه کاری و مأموریت و تهیه اسناد و مدارک ثبت لیستهای حقوق و دستمزدو کسانی که در رشته امور مالی تحصیل می کنند باید اطلاعات جامع و کافی در این زمینه داشته باشند.

هزینه حقوق و دستمزد بخش قابل ملاحظه ای از هزینه های یک موسسه را به خود اختصاص می دهد پر واضح است مدیریت واحدهای اقتصادی نیاز به کنترل دقیق و منظمی در این زمینه دارند و از طرفی می دانید کارکنان یک واحد اقتصادی توقع دارند حقوق و مزایای خود را به شکل منظم دریافت کنند.

اجزاء و عناصر تشکیل دهنده یک سیستم حقوق و دستمزد به طور کلی و بدون در نظر گرفتن اینکه این سیستم برای موسسه بازرگانی و خدماتی و یا تولیدی طراحی شده به شرح زیر می باشد:

دایره کارگزینی

دایره ثبت ورود و خروج پرسنل

دایره حسابداری حقوق و دستمزد

وظیفه دایره کارگزینی چیست؟ واحد کارگزینی در هر موسسه وظیفه تهیه و تدوین دستورالعملها و آئین نامه ای استخدامی پرسنل با رعایت و مد نظر قرار دادن قوانین کار و امور اجتماعی و سایر قوانین را بر عهده دارد و از طرفی وظایف دیگری در ارتباط با پرسنل همچون آموزش، نحوه استفاده از مرخصی و تعیین شرح وظایف، نقل و انتقال پرسنل به سایر بخشهای موسسه و موارد مشابه را بر عهده دارد.

وظیفه دایره ثبت ورود و خروج پرسنل چیست؟ وظیفه این بخش جمع آوری اطلاعات مربوط به زمان انجام کار پرسنل و در واقع حضور و غیاب هر یک از کارکنان در موسسات و واحدها می باشد که به طرق روشهای خاصی این کار صورت می پذیرد.

وظیفه دایره حسابداری حقوق و دستمزد این دایره وظیفه تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد و تعیین مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت به هر یک از پرسنل را به عهده دارد و در واقع اسناد و مدارک حقوق و دستمزد هر یک از پرسنل و کارکنان دراین دایره نگهداری می شود.

قرارداد کار و شرایط اساسی انعقاد قرارداد کار چگونه است؟ قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می دهد. در قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین باید موارد زیر مشخص شود:

الف – نوع کار یا حرفه یا وظیفه ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد. ب – حقوق یا مزد مبنا (پایه) ج – ساعات کار، تعطیلات و مرخصی ها د – محل انجام کار هـ – تاریخ انعقاد قرارداد و – مدت قرارداد چنانچه کار برای مدت معین باشد ز – مواردی دیگر که عرف و عادت شغل یا محل ایجاب می نماید. طرفین می توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعیین نمایند که مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود. حقوق یا مزد مبنا چیست؟

حقوقی که با رعایت قانون کار برای کارگزاران رسمی و یا به وسیله عقد قرارداد که مخالف قانون کار نباشد (برای کارگران قراردادی) برای انجام یک ساعات کار یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولاً ماهانه پرداخت می شود را حقوق یا مزد مبنا می گویند.

اگر مزد کارگر بر اساس تعداد تولید و بدون در نظر گرفتن ساعت کارکرد (پارچه کاری) پرداخت شود اصطلاحاً به آن کارمزد گویند. مدت کار بر اساس ماده 51 قانون کار، ساعت کار عادی مدت زمانی است که کارگر نیرو و یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد به غیر از مواردی که در قانون مستثنی شده است با توجه به اینکه ساعت کار کارگران در شبانه روز نباید از 8 ساعت تجاوز نماید.

طبق تبصره (1) این ماده کارفرما با توافق کارگران، نماینده یا نمایندگان قانونی آنان می تواند ساعت کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند به شرط آنکه مجموع ساعت کار هر هفته از ۴۴ ساعت تجاوز نکند. باید توجه داشت در ماده 52 قانون کار اشاره شده است که در کارهای سخت و زیان آور و زیرزمینی ساعت کار نباید از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز نماید . اضافه کاری چیست و چه شرایطی دارد در شرایط عادی ارجاع کار اضافی به کارگر با شرایط ذیل مجاز خواهد بود:

موافقت کارگر

پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی

ساعت اضافی ارجاعی به کارگران نباید از 4 ساعت در روز تجاوز نمایند مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین

 

منظور از شب کاری و نوبت کاری چیست؟

کار روز کارهائی است که زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 می باشد و کار شب کارهائی است که زمان انجام آن بین 22 تا 6 بامداد دارد. کار مختلط

کارهایی است که بخشی از ساعات انجام آن در روز و قسمتی از آن در شب واقع می شود. کار نوبتی عبارت است از اینکه کاری در طول ماه گردش داشته باشد به نحوی که نوبتهای آن در صبح یا عصر یا شب واقع شود .

باید بدانید برای هر ساعت کار در شب به غیر از کارگران نوبتی (نوبت کارشان در صبح یا عصر یا شب است) 35% اضافه بر مزد ساعت کاری عادی تعلق می گیرد و اما طبق قانون، کارگران نوبت کاری اگر نوبت کارشان در صبح و عصر واقع شود 10% و چنانکه نوبت کارشان در صبح و عصر و شب قرار گیرد 15% و در صورتی که نوبت کار در صبح و شب و یا عصر و شب باشد 5/22% اضافه بر دستمزد عادی به عنوان فوق العاده نوبت کاری دریافت خواهندکرد.

باید توجه داشته باشید که ساعات نوبت کاری ممکن است از 8 ساعت در شبانه روز و یا 44 ساعت در هفته تجاوز نماید لیکن ساعات کار در چهار هفته متوالی نباید از 176 ساعت بیشتر شود. نکته قابل توجه اینکه باید بدانید طبق قانون کار ارجاع کار اضافی به کارگران که شبانه یا کارهای خطرناک و سخت و زیان آور انجام می دهند ممنوع است. تعطیلات و مرخصیها طبق ماده 62 قانون کار در جمع روز تعطیلی هفته کارگران با استفاده از مزد می باشد.

باید توجه داشت که در امور مربوط به خدمات عمومی نظیر آب، برق، اتوبوسرانی و یا در کارگاههایی که حسب نوع یا ضرورت کار و یا توافق طرفین، به طرز مستمر روز دیگری برای تعطیل تعیین می شود همان روز در حکم روز تعطیل هفتگی خواهد بود به هر حال تعطیل یک روز معین در هفته اجباری است.

کارگرانی که به هر عنوان به این ترتیب روزیهای جمعه کار می کنند در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد . مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه یکماه است، سایر روزهای تعطیل جز ایام مرخصی محسوب نخواهند شد.

مرخصی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند 5 هفته می باشد، که استفاده از این مرخصی حتی الامکان د ر دو نوبت در پایان هر شش ماه کار صورت می گیرد باید بدانید برای کار کمتر از یک سال مرخصی به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می شود .

عیدی و پاداش عیدی و پاداش کارگران در پایان هر سال بر مبنای حقوق و دستمزد توسط هیات دولت تعیین می گردد اما باید توجه داشت که به طور معمول در پایان دوره مالی یا در پایان هر فصل مبالغی به عنوان عیدی و پاداش به کارکنان پرداخت می شود و در ضمن باید بدانید که معمولاً هیأت مدیره مؤسسات برای پرداخت عیدی می توانند مبلغی بیش از حداقل تعیین شده از طرف هیئت دولت به کارگر پرداخت کند.

فوق العاده مأموریت مأموریت به موردی اطلاق می شود که کارمند برای انجام کار حداقل 50 کیلومتر از محل کارگاه اصلی دور شود و یا ناگزیر باشد حداقل یک شب در محل مأموریت توقف نماید. فوق العاده مأموریت نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگران باشد همچنین کارفرما مکلف است وسیله یا هزینه رفت و برگشت آنها را تأمین نماید.

کسورات قانونی مبالغی را که کارفرما به نمایندگی از طرف سازمانهای مربوط بر اساس مصوبه های قانونی از دستمزد کارگران و کارکنان کسر و به سازمانهای ذی نفع پرداخت می نماید کسورات قانونی می گویند. کسورات قانونی اساسی به طور کلی به شرح زیر می باشد:

مالیات حقوق و دستمزد

حق بیمه اجتماعی سهم کارگر

 

مالیات حقوق و دستمزد چیست؟ کارفرما موظف است در زمان تهیه لیست حقوق و دستمزد مالیات متعلق را با توجه به ضریب جدول مالیاتی پس از کسر معافیتهای قانونی محاسبه نموده از حقوق کارگر و کارمند کسر و به حساب وزارت امور اقتصادی و دارایی واریز نماید. باید بدانید مهلت پرداخت مالیات حقوق و دستمزد حداکثر یک ماه پس از تنظیم لیست حقوق و دستمزد خود بود و در صورت تأخیر در پرداخت آن جریمه دیر کرد به کارفرما تعلق می گیرد.

موارد معاف از مالیات حقوق در سال 1402

معافیت سالانه که توسط دولت اعلام می‌شود و برای سال 1402 رقم 84 میلیون تومان در کل سال است.

سنوات، خسارت اخراج، حقوق ایام مرخصی استفاده نشده، حقوق بازنشستگی یا مستمری پرداختی به وراث که به هنگام بازنشستگی یا از کارافتادگی به حقوق بگیر پرداخت می‌شود.

هزینه‌های سفر و فوق العاده ماموریت

عیدی و پاداش اخر سال به میزان یک دوازدهم معافیت سالانه

مزایای غیرنقدی به میزان دو-دوازدهم معافیت سالانه

هزینه‌های درمان (شامل دو-هفتم بیمه تامین اجتماعی کارمند؛ و بیمه‌های تکمیلی خود و اعضای خانواده)

حقوق نیروهای مسلح

غیر از موارد ذکر شده کلیه‌ی پرداختی‌های مستقیم به کارمندان باید وارد جدول مالیات حقوق شده و مالیات آن از حقوق کارمندان کسر و تا پایان ماه بعد به حساب دارایی واریز گردد.

 

جدول معافیت مالیات حقوق
پلکان	سال 1401				سال 1402
	از	تا	حقوق مشمول	نرخ	از	تا	حقوق مشمول	نرخ
اول	0	56.000.000	0	0	0	70.000.000	0	0
دوم	56.000.001	150.000.000	94.000.000	10%	70.000.001	140.000.000	70.000.000	10%
سوم	150.000.001	250.000.000	100.000.000	15%	140.000.001	230.000.000	90.000.000	15%
چهارم	250.000.001	350.000.000	100.000.000	20%	230.000.001	340.000.000	110.000.000	20%
پنجم	350.000.001	و بیشتر	N	30%	340.000.001	و بیشتر	N	30%

 

حق بیمه های اجتماعی چیست و چگونه محاسبه می شود؟

بیمه شدگان تأمین اجتماعی یعنی کسانی که با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه، حق استفاده از مزایای مقرر در این قانون را دارند. که اهم مزایای بیمه را به شرح زیر می توان نام برد:

الف – بیمه های درمانی، حوادث و بیماریها

ب – بارداری

ج – دریافت مستمری که خود شامل، از کارافتادگی، بازنشستگی و مرگ می باشد.

به طور کلی حق بیمه ها اجتماعی جمعاً 30% حقوق و دستمزد ناخالص (حقوق و دستمزد مشمول بیمه قبل از کسور) می باشد که در واقع 7% از آنرا کارگر و 23% را کارفرما می پردازد.

 

موارد معاف از بیمه و موارد معاف از مالیات حقوق، مطابق اعلام سازمان تامین اجتماعی عبارتند از:

بازخرید ایام مرخصی؛

هزینه عائله‌مندی؛

هزینه‌های سفر و فوق العاده ماموریت؛

عیدی و پاداش آخر سال؛

مابه التفاوت کمک هزینه مسکن خوار و بار در ایام بیماری؛

حق شیر؛

پاداش نهضت سوادآموزی؛

حق تضمین کسر صندوق؛

خسارت اخراج و مزایا پایان کار (سنوات)؛

پاداش افزایش تولید

سقف مزایای مشمول بیمه در هر سال 7 برابر حداقل حقوق اعلام شده در همان سال است و در صورتی که میزان آن بیشتر باشد افراد از پرداخت بیمه معاف می‌شوند.